Bundan 10-15 yıl öncesine kadar inşaat işlerinde duvarlar için kireç ve kum ile hazırlana sıvalar kullanılırdı. Günümüzde bu sıvaların yerini alçılar almıştır. Hem işler kolaylaşmış hem de eskiler bilir sıva hazırlamak için derin kireç kuyularına ihtiyaç kalmamıştır.
Alçılar kendi içlerinde uygulanacak yüzeye ve işleme göre sınıflandırılırlar.
- Perlitli sıva alçıları
İÇ MEKANLARDA EL İLE UYGULANAN PERLİTLİ SIVA ALÇISIDIR.
- Makine sıva alçısı
- Saten perdah alçısı
İÇ MEKANLARDA MAKİNE VE EL İLE UYGULANAN SON KAT ZEMİN DÜZELTME PERDAH ALÇISIRDIR.
- Kartonpiyer alçısı
İÇ MEKAN TAVAN VE SÜTUN DEKORASYONLARINDA KULLANILAN ALÇIDIR.
- Alçıpan derz dolgu alçısı
ALÇIPANLARIN BİRLEŞİM YERLERİNDEKİ DERZLERİN DOLDURULMASINDA, DERZ BANDI İLE BİRLİKTE KULLANILAN DERZ DOLGU ALÇISIDIR.
İşte tüm bu çeşitler evlerde işlerimizi kolaylaştırmak için hazırlanmış, her yerde bulabileceğimiz ve kısa zamanda hazırlayabileceğimiz ürünlerdir. Bu yazımda alçı sıva yapımı ve işleme başlamadan önce yapmamız gerekenleri, alçı ustası ya da sıvacıya gerek duymadan nasıl yaparsınız kısaca anlatmaya çalışacağım.
Tuğla, beton, brüt beton, gaz beton, bims blok, alçı levha vb malzemelerden yatay ve düşey doğrultuda yapılmış taşıyıcı veya bölme özelliği olan tüm elemanlara alçı sıva uygulanabilir.
Alçı sıvalar tüm normal yüzeylere uygulanabilir. Yapışma yüzeyin durumu açısından çok önemlidir. Bu nedenle yüzey mutlaka kontrol edilmelidir. Yüzeyi kontrol ederken aşağıda belirtilen durumlara dikkat edilmeli, gereken tedbirler alınmalıdır.
- Yüzeyin elverişli olmaması; örneğin kaba pislikler, küflenmeler, çok düzgün yüzeyler, yağlanmış yüzeyler, emiciliği her noktada aynı olmayan yüzeyler, donmuş yüzeyler, değişik türden yüzey malzemelerinin olması,
- Yapının neminin çok yüksek olması,
- Pürüzün fazla olması.
Alçı Sıva Yapılacak Yüzeyi Hazırlamada Aşağıdaki Sıra Takip Edilmelidir.
Görsel Kontrol: Alçı sıvanın tutunması aşağıda belirteceğim durumlardan olumsuz etkilenip etkilenmeyeceği çoğu kez gözle kontrol sırasında bile anlaşılır.
- Yapışmış yabancı maddeler, kir, is, harç lekeleri, beton pislikleri, kalıp tahtası artıkları,
- Beton yüzeyde gevşek ve dökülen kısımlar,
- Yapışmış kireçler,
- Çok düzgün ve sıkı yüzeyler.
Yapışmış yabancı maddeler, betonun dökülen ve gevşek kısımları alınır, kireçler tel fırça ile temizlenmelidir.
Elle Kontrol : Elle kontrol, yüzeyin tozlu ve kirli olup olmadığını anlamak için yapılmalıdır. Elle kontrol mutlaka birden çok noktada uygulanmalıdır.
Toz ve kir süpürge ve fırça ile temizlenir. Gerekirse yıkanır, kuruması beklenir.
Kazıma Deneyi : Sıva zeminini kontrol etmenin bir diğer yolu da kazıma deneyidir. Bu deney sivri ve sert bir cisimle (spatula, mala vb) yapılır. Bu sırada soyulan pul pul veya kum gibi dökülen kısımlar tespit edilirse sıvaya başlamadan önce önlem bu alanların iyice kazınarak temizlenmesi gerekir.
Islatma Deneyi : Bunun için temiz su bir fırça yardımıyla yüzeye sürülür. Su birkaç dakika sonra hala yüzeyden damlıyor veya açıktan koyuya doğru rengi hemen dönmüyorsa ya yüzeyde yağ olabilir ya da yüzey fazla nemlidir. Bu gibi durumlarda yüzeydeki yağ temizlik maddeleri kullanılarak temizlenir ve durulanır. Yüzey nemi fazla ise kuruması beklenir. Kapı pencere açılarak ortamın kuruması sağlanmalıdır.
Sıcaklık Ölçme : Alçı sıva uygulaması +5 °C derecenin altında yapılmamalıdır. Sıcaklık klasik termometre ile ölçülebilir. Ortam sıcaklığının çok düşük olması durumunda alçı sıvanın donma tehlikesi vardır. Bu nedenle ortamda nem yapmayan bir ısıtıcı ile ısıtılmalı ve sıva işlemine öyle başlanmalıdır.
Yüzeyin Hazırlanması
Uygulamaya başlamadan önce beton üzerindeki çapaklar temizlenmelidir. Bu işlem için keser veya spiral kullanılabilir.
Yüzeydeki toz ve tutunmayı önleyici maddeler fırça ile temizlenmelidir.
Fırçalanarak temizlenen yüzeyler uygulama öncesi ıslatılmalıdır. Bu işlem fırça yardımıyla yapılır.
Diğer bir yöntemde duvar yüzeyi hortumla sulanır ve suya doyurulur. Bu özellikle çok sıcak havalarda ve çok su emen gözenekli yapı malzemelerinde (gazbeton ) dikkat edilmesi gereken bir konudur. Alçı sıvanın yüzeye tutunmasında bir sorunla karşılaşmamak için yüzeyin suyu tamamen emmesi beklenir.
Tutunmayı arttırmak üzere pürüzsüz ve sıkı yüzeyler çekiç, keser gibi aletlerle hafif hafif vurularak çizilmelidir. Bu işlemden sonra yüzey tekrar fırça ile temizlenmeli ve ıslatılmalıdır. Diğer bir seçenekte yüzey hazırlayıcı ve bağlayıcılar kullanılabilir.
Alçı Sıva Malzemeleri
Perlitli Sıva Alçısı
Sıva Profili
Sıva Filesi
Bıçak Mastar
Alçı Teknesi
Su Terazisi
Mekanik Karıştırıcı
Sıva Küreği
Mala
Köşe Malası
Çalışma ortamına getirilen sıva alçısı hakkında ambalaj üzerindeki uyarılara veya teknik bilgiler içeren broşür, katalog vb dokümanlara bakılmalıdır. Su / Alçı oranına, kullanım süresine, donma süresine, tüketim miktarına özellikle dikkat edilmelidir. Fazla hatırlamaktansa yapacağınız yerin m2 sine göre yeterli miktarda hazırlanmasında zayiatın az olması için fayda vardır.
Sıva Harcının Hazırlanması
Karışım suyunu, hazırlayacağınız harcın miktarına göre (paket üzerindeki teknik özelliklerden öğrenin) alçı teknesine doldurunuz. Bunun için içilebilir nitelikte temiz su kullanınız. Unutmayın önce su.
Alçı torbasını dik konuma getirdikten sonra maket bıçağı ile üst kısmını kesin. Elinizle bir miktar alıp sepeleme yöntemi ile alçı teknesindeki suyun içine yavaş yavaş eklemeye başlayın.
Suyu karıştırmayın. Serpiştirdiğiniz alçının suyun üzerinde batmasını bekleyin.
Sepeleme işlemine alçı su yüzeyini örtene kadar devam edin. Belirlediğiniz suya serpiştirerek kattığınız alçının demlenmesi için birkaç dakika bekleyin.
Alçının demlenme süresi tamamlandıktan sonra karıştırma işlemine geçebilirsiniz. Bunun için iki yöntem uygulanır. Elle mala yardımı ile ya da düşük devirli bir matkap ucuna takacağınız mekanik karıştırıcı ile.
Tekne içerisindeki alçı uygulama için hamur kıvamına gelinceye kadar ve içinde topaklar kalmayacak şekilde iyice karıştırılmalıdır. Karıştırma sonrası perlitli sıva alçısı 1 saat boyunca kullanılabilir. Daha uzun sürede hazırladığınız alçıyı bitiremezseniz, malzeme özelliğini kaybedeceği için devamını kullanmamakta fayda vardır. Bu nedenle en fazla bir saat içinde bitirebileceğiniz kadar malzeme hazırlayınız.
Uygulama
Uygulamasında duvarın tesviyesi önemlidir. Bu amaç ile çıtalar kullanılmalıdır. Çıtalar bir su terazisi yardımı ile doğruluğu tespit edilerek alçı yardımıyla duvara yapıştırılır. Bu çıtaları yaklaşık 1 – 1,5 m aralar ile yapıştırmanız da fayda var. Daha sonra iki çıta arası alçı ile doldurulur ve mastar yardımı ile (mastar iki çıta üzerine tam oturacak şekilde gelmeli) fazla alçı alınarak işlem yapılmalıdır. Alçı biraz kendini çekip sertleşmeye başladığı zaman bu çıtalar çıkarılarak yerleri alçı ile doldurulur. Köşelerde sıva profili kullanılmalıdır.
Duvar yüzeyinde fazla derin çukurlar ya da çatlaklar varsa daha önceden doldurulmalıdır. Çatlak ve deliklerin doldurulmasından başka, farklı malzemelerin birleşim yerlerinde (beton- tuğla birleşimi gibi ) 25-30 cm genişliğinde alçı sıva ve filesi uygulaması yapılmalıdır. Bunun için birleşim yerine sıva kalınlığını geçmeyecek şekilde çelik mala yardımıyla alçı sıva çekilmelidir. Bundan sonra üzerine sıva filesi uygulaması yapılabilir. Bu uygulama çatlama riskini ortadan kaldırır.
Perlitli sıva alçısı yapısından dolayı gözenekli bir yüzey oluşturur bu nedenle “kaba sıva” olarak anılır. Daha temiz ve pürüzsüz bir yüzey elde etmek için “Saten Perdah Alçısı” ile sıva yüzeyinin kaplanması gerekir. Saten perdah alçısı bu özelliğinden dolayı “ince sıva” olarak anılır. Alçı üreticileri bu iki alçının karıştırılarak kullanılmasını tavsiye etseler bile bu iki alçı sıva çeşidi ayrı ayrı uygulanmalıdır. Saten perdah alçısı bir düzeltme açısıdır.
Sıva yapılan yüzeyin boyama işlemine kadar havada bulunan nem ve rutubetten etkilenip zarar görmemesi ve boyama esnasında boya sarfiyatının az olması için önlemler alınmalıdır. Bunun için yüzey solvent veya su bazlı astar malzeme ile bir film tabakası oluşturacak şekilde astarlanması gerekir.
Kullanılan Aletlerin Bakım Onarımı ve Temizlenmesi
Sıva ve astarlama işleminin ardından kullanılan aletlerin bakım onarımı ve temizliği işlemleri yapılır. Çalışılan şantiyede iş durumu ve yönetimin aldığı kararlar doğrultusun da periyodik bakım yapılır. İşe başlamadan önce ve iş bitiminde yapılan günlük kontroller de iş kalitesinin artmasında büyük payı vardır.
- İş bitimin de aletlerin ve çevrenin temizliği yapılana kadar iş elbiselerinizi ve kişisel koruyucu donanımlarınızı ( eldiven, baret, çelik burunlu ayakkabı vb.) çıkarmayınız.
- Çalışma yaptığınız alet ve takımları toplayınız.
- Ayak altındaki kaba pislikleri ve inşaat malzemelerini toplayınız.
- Alçı ile temas eden tüm takımları su ve sünger yardımıyla temizlenene kadar yıkayınız.
- Yıkadığınız araç ve gereçleri suyu süzülmesi için dik vaziyette bir kenara diziniz.
- Metal parçaları olan el aletlerinizi suyla temasından sonra kurulayarak 10 numara makine yağı ile yağlayınız. Bu işlem korozyondan koruma sağlar.
- Elektrikli makinelerde oluşan alçı artıklarını yüzeysel olarak ıslatmadan temizleyiniz. Kesinlikle su ile temas ettirmeyiniz ve içini açıp temizlik yapmaya çalışmayınız.
Ev tadilatı ile ilgilenen inşaat firmaları adreslerini internet üzerinden arama yaparak bulabilirsiniz.
