.
İthal çiçekler ülkemize girmeden önce hemen hemen her evde bulunan bir sarmaşık türüydü. Yetiştirilmesi ve çoğaltılması kolay bir bitkidir. Yaprakları kalp şeklinde, uzun, sivri uçlu, asimetrik, parlak yeşil renkte, altın sarısı beneklidir. Gövdesi ince, sarılıcı ve sarkıcı formda bitkilerdir. Saplarından hava kökleri çıkartır. Tavandan asma saksılarda veya yosunlu çubuklara sarılarak yetiştirilebilir. Duvarlara hava kökleri yardımı ile tutunarak sarılır. Ancak zaman içinde yaprakları döküldükçe bitki kelleşebileceği için büyümesini kontrol altında tutmak daha iyi olur. Aşırı sulama, hava cereyanı ve ani ısı değişiklikleri yaprak dökmesine sebep olur. Hemen her cinsinde yaprakları yeşil üstüne beyaz, krem rengi, sarı renklerde ebruli, kırçıllı gibi desenler oluşur, renk ve şekiller cinse göre değişir. Sarmaşık gibi kabul edilse de sarılıcı değildir. Her yaprak la beraber bir iki kök de çıkarır. Bunlar fazla uzamaz. Bitki bunları el ayak gibi kullanarak ağaçlara tırmanır.
İstekleri:
Isı: Oda sıcaklığı idealdir. Kışın ortalama 15-18 0C sıcaklığa gereksinim gösterir, ancak 10 0C altında bulundurmamalıdır. Bazı cinsleri sıcağı daha çok sever.
Işık: Aydınlık, ama doğrudan güneş ışığı almayan yerlerde bulundurulmalıdır. Yoğun gölge yerlerde bulundurulan bitkilerin yapraklarındaki sarı benekler azaldığı gibi boğum araları da uzun olur.
Su: Yaz aylarında düzenli sulamak ve besin içerikleri ile beslemek gerekir. İki sulama arasında toprağın hafifçe kuruması beklenir. Kışın su ve besin azaltılır. Toprağının sürekli ıslak olması bitkiyi çürütür. Aslında susuzluğa dayanıklı bir bitkidir.
Nem: Yüksek orantılı nem ( % 75-80) ister. Yaprakları düzenli olarak sprey ile nemlendirilir. Arada bir yıkamak ya da ıslak süngerle silmek de iyidir.
Saksı Değiştirme
Her yıl Şubat-Mart ayları içerisinde yapılır. Saksı harcı hacim olarak eşit miktarlarda tınlı toprak, turba, kum ve perlitin karışımıyla elde edilen harçlardır. Bir başka harç ise; yine hacim olarak eşit miktarlarda tınlı toprak, turba, yaprak çürüntüsü ve kumun karışımından oluşur. Son zamanlarda cocos ve cocos, perlit karışımı harçlar saksı değiştirmede kullanılmaktadır.
Diğer bitkilerde olduğu gibi sol elin avuç içi saksı toprağını tutar ve saksı ters çevrilerek kenarı sert bir yere hafifçe vurulur. Bu sayede bitkinin kök yumağının saksı kenarından kolayca çıkması sağlanır. Bundan sonraki işlem yeni saksının dikim için hazırlanmasıdır. Yeni saksı eski saksıda 1–2 numara büyük olmalıdır. Saksının dip kısmında mutlaka drenaj delikleri bulunmalıdır. Yeni saksıya dikim sırasında bitki sol el ile saksı ortasına gelecek şekilde ve istenilen yükseklikte tutulur. Sağ elle kök yumağı ile saksı arasında kalan boşluğa yeni hazırlanan harç doldurulur. Boşluk kalmaması için harç çepeçevre parmakla bastırılır. Daha sonra saksı tabanı üzerinde birkaç kez yere vurularak harcın iyice oturması sağlanır. Saksı tümüyle toprakla doldurulmamalı sulama payı olarak saksı kenarı üst düzeyi ile toprak yüzeyi arasında 1,5 cm dolayında bir boşluk bırakılmalıdır. Saksı değiştirme işlemi bittikten sonra raphydophora önce toprak tümüyle nemli duruma gelinceye kadar sulanır. Daha sonra düzenli olarak sulanmalı ve sık sık su püskürtmelidir.
Gübreleme
Mayıs-Eylül ayları arasında 2 haftada bir kez 1-2 g/1 kompoze gübre verilmelidir. Bitkinin dinlenmeye girdiği kış aylarında gübrelemeye ara verilmelidir.
Sulama
Yazın bitkilere bol su verilmeli ve yapraklara sık sık su püskürtülmelidir. Orantılı nemi düşük olan yerlerde yapraklar kıvrılır ve dökülür. Sulama suyu oda sıcaklığında ve kireçsiz olmalıdır. Kışın sulama azaltılarak haftada 2-3 kez yapılmalı ve fazla nemden kaçınılmalıdır. Saksı toprağının tümüyle kuruması halinde yapraklarda sararma, gereğinden çok nemli tutulması halinde ise yaprak sararması ile birlikte köklerde çürüme görünür.
Budama
Gelişmesi durmuş yaşlı bitkiler Mayıs-Temmuz ayları arasında kuvvetlice budanmalıdır. Budama sırasında sürgün uçlarından tepe çeliği alınabilir.
Hastalık ve Zararlıları
Önemli hastalıkları yaprak dökülmesi, bakteriyel yaş çürüklüğü ve kurşuni küf; zararlıları ise nematodlar, yaprak bitleri ve unlu bitlerdir.
Bakteriyel yaş çürüklüğü; Bakteri yaşlı bitkilerde görülür ve soldurur. Hastalık önce bitkide hafif bodurlaşma ve yapraklarda küçülme şeklinde ortaya çıkar. Bu durum ileri ki aşamalarda ani bir solma ve kuruma izler. Kök ve gövde siyahlaşır. Bakterilerin uygun gelişme sıcaklığı 25-30 0C, en yüksek 39 0C ve en düşük 4 0C dir.
Mücadelesi için;
- Saksı toprağı ve bitkinin yetiştiği tüm materyal sterilize edilmelidir.
- Anaç olarak yalnızca hastalıksız bitkiler (veya yumrular) kullanılmalıdır.
- Bitkilerin yaralanmamasına dikkat edilmelidir.
- Hastalıklı bitki kalıntıları uzaklaştırılmalı ve yok edilmelidir.
- Bitkilere gereğinden fazla su verilmemeli, ortamın sıcaklığı denetim altında tutulmalıdır.
Kurşuni küf; Yaprak, gövde ve çiçeklerde etkilidir. Fazla nemli ortamlarda bu bitki kısımlarının üstlerini gri küf tabakası kaplar. Bulaşmalar çiçeklerde küçük koyu renkli lekeler halinde görülür. Uzun süre devam eden %85’in üzerindeki orantılı nem ve özellikle 15-25 0C sıcaklıklarda hastalığın yayılması için en uygun ortamdır.
Mücadelesi için;
- Yayılma koşulları olan sıcaklık ve nem oranlarını uygun düzeyde tutulmalıdır.
- Hastalık parazit olduğu için bitkiyi yaralayan ve zarar veren her türlü faktörden kaçınılmalıdır.
- Uygun ilaçlarla ilaçlanmalıdır.
Kök ur nematodları; Toprak altında bitkinin kökleri içinde beslenirler. Bitkiyi emer ve emme sonucu gelişerek irili ufaklı urlar oluşur. Bitkinin su ve besin maddesini engeller. Bu sayede bitkide bodurlaşma, sararma ve gelişmede gerilemeler görülür. Mücadelesinde nematodlara karşı kullanılan ilaçlar bitkiye zarar verdiği için, bitkinin ekim ve dikiminden öncesinde plastik örtü altında fümigasyonu yapılmalıdır.
Yaprak bitleri; Yaprak bitleri bitkileri sokup bitki öz suyunu emerek yaşar. Emme sırasında algıladıkları toksik ve tahriş edici maddelerle yaprak kıvrılması veya şişkinlik gibi anormal oluşumlara neden olurlar. Yaprak sararır ve kurur. Virüs hastalıklarını taşıyarak önemli zararlara yol açarlar.
Unlu bitler; kabuklu bitlerle akraba olmalarına rağmen süs bitkilerindeki önemleri dolayısıyla farklılık göstermektedir. Sarımsı renkte olan vücudun üzeri una benzer mumlu maddelerden oluşmuş bir örtü tabakasıyla kaplı olduğundan beyaz renkte görünür. Kabuklu bitlerle bitkilerde benzer zararlar göstermeleriyle birlikte ilaçlarla mücadelesi yapılmalıdır.
İç mekan süs bitkilerinde yaprakların nekroz oluşmadan önce yaprak dökülmelere yol açan nedenler şunlardır;
- Kışın saksı toprağının çok nemli tutulması,
- Çiçekli halde iken bitkiye çok su verilmesi,
- Saksı toprağının çok kuru bırakılması,
- Yeterli havalanmaya olanak vermeyen sıkışmış saksı toprağı, saksı değiştirme sırasında bitkinin çok fazla budanması,
- Bitkinin hava akımına bırakılması, kışın bitkilerin düşük sıcaklıklara maruz bırakılmasıdır.
